طرح ریزی الگوی تجاری خرمای ایران؛ کاربرد مزیت های تجاری و تئوری ساختار بازار

مقاله ی حاضر با استفاده از شاخص­های مزیت نسبی صادراتی، مزیت وارداتی، نسبت­های تمرکز و هرفیندال-هیرشمن، به بررسی الگوی تجاری و ساختار بازار محصول خرما در ایران و جهان در دوره زمانی 2011-1992 می پردازد. نتایج نشان می­دهد، ساختار بازار جهانی و ساختار بازار صادراتی ایران در این دوره رقابتی­تر شده و با وجود کاهش مزیت، همچنان خرمای ایران در بازار جهانی دارای توان رقابت­پذیری است. نتایج همبستگی نیز نشان­دهندۀ رابطۀ منفی مزیت صادراتی صادرکنندگان برتر، پاکستان، فرانسه و آلمان با ایران است که به معنی رقابت این کشورها در بازارهای هدف مشترک است. شایان ذکر است، بررسی همبستگی مزیت صادراتی ایران و رقیبان آن با مزیت وارداتی واردکنندگان برتر بیانگر بی­رقیب بودن ایران در بازار کشورهای امارات، روسیه، امریکا، استرالیا و هنگ­کنگ است. زیرا هیچ یک از رقیبان صادراتی ایران با کشورهای نام برده رابطه­ای همسو ندارند. همچنین مزیت صادراتی ایران با مزیت وارداتی کشورهای امارات، روسیه، استرالیا و نیوزیلند رابطه مثبت و معنی­داری دارد. این رابطه بین ایران با پاکستان، انگلستان، آلمان، مالزی و سوئد منفی است که احتمال از دست دادن این بازارها برای ایران را نشان می­دهد. لذا، پیشنهاد می­شود ایران با استفاده از بهبود نظام بازاریابی با بسته­بندی­های مناسب محصول خرما و اجرای سیاست­های حمایتی تولیدی (پوشش بیمه­ای، اعطای تسهیلات بانکی و حمایت از صنایع فراوری) و تجاری (مشوق­های صادراتی به­ویژه در مورد محصولات بسته­بندی شده) مناسب سهم صادراتی خود را در بازار جهانی پایدار کرده و با یافتن بازارهای جدید در پی توسعه سهم ایران در بازارهای جهانی باشد.